Mashabiki wa Soka Kenya
Maelfu ya mashabiki wa soka nchini Kenya wameachwa wakiwa wamechanganyikiwa wiki hii baada ya tiketi za mechi iliyokuwa ikisubiriwa kwa hamu kutoweka ghafla, hali iliyochochea hasira za umma na kufufua mjadala mpya kuhusu uhusiano kati ya michezo na hali ya machafuko ya kisiasa.
Kulingana na vyanzo kadhaa vya karibu na Shirikisho la Soka Kenya (FKF), uhaba huo wa tiketi unahusishwa na hofu ya maandamano ya kupinga serikali, huku mamlaka zikidaiwa kuwasukuma waandaaji kusitisha au kupunguza uuzaji wa tiketi katika miji mikuu kutokana na kuongezeka kwa mvutano wa kiraia.
Kilichotokea: Giza la Ghafla Kuhusu Tiketi za Soka
Kashfa hiyo ya tiketi ilijitokeza kabla ya mechi ya hadhi ya timu ya taifa iliyopangwa kuchezwa katika Uwanja wa Nyayo jijini Nairobi. Mashabiki kutoka Nakuru, Mombasa, Kisumu, na Kakamega waliripoti kutopatikana kabisa kwa tiketi, hata baada ya kusimama kwenye foleni kwa saa kadhaa au kujaribu kununua tiketi mtandaoni.
“Tuliambiwa tusubiri tiketi zitolewe. Sasa hakuna kitu. Ni visingizio tu,” alisema Brian Otieno, shabiki aliyevunja moyo kutoka Kisumu. “Wanatumia siasa kuharibu mapenzi yetu kwa soka.”
Memo ya ndani ya FKF iliyovuja kwa vyombo vya habari ilidokeza kuwa kuna shinikizo kutoka serikalini “kupunguza mikusanyiko mikubwa” kwa hofu kwamba umati wa mashabiki siku ya mechi unaweza kutumiwa kuficha maandamano dhidi ya serikali. Memo hiyo ilitaja “masuala ya usalama wa umma” na “operesheni za kiusalama zinazoendelea katika miji mikuu.”
Machafuko ya Kisiasa Yanaingia Uwanjani
Machafuko yanayozidi kuongezeka nchini Kenya—yaliyosababishwa na hali ngumu ya kiuchumi, ukosefu wa ajira kwa vijana, na maandamano ya gharama ya maisha—yameifanya mikusanyiko mikubwa kuwa jambo nyeti kisiasa. Wachambuzi wanatahadharisha kuwa viwanja vya soka, ambavyo mara nyingi hujaa vijana wenye shauku, sasa vinaangaliwa na mamlaka kama maeneo yenye uwezekano wa kuzuka kwa maandamano.
“Hili si suala la tiketi tu—ni kielelezo cha jinsi hali ya kisiasa isiyo thabiti inavyolemaza taasisi za kitaifa, ikiwemo michezo,” alisema mchambuzi wa kisiasa Winnie Korir, akizungumza na Kenya Newswire.
Serikali ya Kenya haijathibitisha wala kukanusha kuhusika moja kwa moja, lakini ilitoa taarifa ikitaja “hatua za kiusalama zilizoongezwa” na kuwataka wananchi “kushirikiana na taratibu za kitaifa za matukio.”
FKF Yapigwa Vita: “Uwajibikaji Wetu Uko Wapi?”
Shirikisho la Soka Kenya limejikuta katika hali ya mashambulizi makali, huku mashabiki wakililaumu kwa kuwa na usiri na kulegeza misimamo kisiasa. Kwenye mitandao ya kijamii, hashtag kama #CrisisYaTiketi, #SokaNaSiasa, na #TiketiZetuZikoWapi zilianza kusambaa muda mfupi baada ya habari hiyo kuvuma.
“FKF wanawezaje kunyamaza wakati maelfu ya mashabiki wamefungiwa nje?” alihoji Amina Mohammed, mwanablogu wa soka kutoka Nakuru. “Wanatudai majibu.”
Baadaye FKF ilitoa taarifa isiyoeleweka ikisema kuwa ilikuwa “ikishirikiana na mamlaka husika kuhakikisha mazingira salama na ya kufikika kwa mechi,” lakini haikutaja lolote kuhusu tiketi zilizopotea.
Athari Kubwa Zaidi: Soka, Maandamano, na Utambulisho wa Kitaifa
Michezo ya kitaifa nchini Kenya imekuwa ikitumika kama chombo cha kuunganisha watu—bila kujali ukabila, kanda au siasa. Lakini sasa, huku machafuko ya kiraia yakiathiri karibu kila nyanja ya maisha ya umma, hata soka haliko salama tena.
Vizuizi siku ya mechi, misako ya polisi, na tahadhari za kiusalama viwanjani vinazidi kuwa kawaida. Baadhi ya mashabiki wana wasiwasi kuwa hali hii inaweza kusababisha viwanja vitupu, kupungua kwa morali, na aibu kimataifa—hasa iwapo timu za kigeni zitaanza kuwa na wasiwasi kuhusu kucheza katika mazingira yenye taharuki.
Takwimu Zinaonyesha Nini
- Asilimia 68 ya vijana wa Kenya (wenye umri kati ya miaka 18-35) wanasema soka ndilo burudani yao kuu (Ripoti ya Michezo kwa Vijana ya KNBS, 2024).
- Utafutaji wa tiketi mtandaoni nchini Kenya umeshuka kwa asilimia 42 wiki iliyopita (Google Trends).
- Matumizi ya mitandao ya kijamii ya “mgogoro wa tiketi za soka Kenya” yameongezeka kwa asilimia 230 kati ya Julai 31 na Agosti 2, 2025.
Maeneo Yaliyoathirika Zaidi
- Nairobi: Ripoti za kutopatikana kabisa kwa tiketi katika vituo vikuu vya mauzo.
- Mombasa: Ofisi ya FKF imefungwa “hadi taarifa nyingine itakapotolewa.”
- Kisumu: Mashabiki walidai uwepo wa polisi katika vituo vya zamani vya tiketi.
- Eldoret/Nakuru: Tuhuma za kuzimwa kwa mitandao ya kuuza tiketi mtandaoni.
- Kakamega/Meru: Wawakilishi wa FKF hawapatikani kwa simu au barua pepe.
Suluhisho Linalopendekezwa
- Mawasiliano Wazi ya FKF: Taarifa za haraka kwa umma na ukaguzi huru wa mfumo wa utoaji tiketi.
- Mifumo ya Tiketi Iliyogatuliwa: Kutumia teknolojia ya simu na blockchain kuepuka kusitishwa kwa mfumo wa kati.
- Kizuizi kati ya Siasa na Michezo: Hatua za sera kuzuia siasa kuingilia utawala wa michezo.
- Hati ya Haki za Mashabiki: Kuweka ulinzi wa kisheria kwa wamiliki wa tiketi endapo kutatokea machafuko ya kisiasa.
Wito wa Kuchukua Hatua
Je, wewe ni miongoni mwa walioathirika na mgogoro wa tiketi za soka nchini Kenya?